Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Czarnowron, Wrona czarna, Wroniec (Corvus corone)
Systematyka
Rząd: wróblowe (Passeriformes)
Rodzina: krukowate (Corvidae)
Gatunek: czarnowron, wrona czarna, wroniec (Corvus corone)
Charakterystyka/morfologia
Czarnowron ma sylwetkę i wielkość taką samą jak wrona siwa. Do niedawna był uznawany za podgatunek wrony siwej (Corvus cornix), lecz badania z roku 2003 wykazały tak znaczne różnice, że obecnie ma status odrębnego gatunku. Jednak nie wszyscy badacze podzielają ten pogląd, zachodzi więc potrzeba dalszych badań. Opis tego ptaka sporządził Karol Linneusz w 1758 roku. Długość ciała 45-50 cm, w tym ogona 17-19,5 cm, dzioba 52-65mm, masa ciała 600-700 g, rozpiętość skrzydeł 90-100cm. Samice są nieco mniejsze od samców. Upierzenie jest całkiem czarne dobrze przylegające do ciała, z zielonkawym połyskiem, Dziób również czarny, masywny, nieco zakrzywiony na końcu, nogi czarne. Tęczówka oka u dorosłych ptaków jest ciemnobrązowa. Od podobnie wyglądającego młodocianego gawrona różni się nieco masywniejszym dziobem o bardziej wypukłym grzbiecie, płaskim czołem oraz brakiem nogawic i niebieskiego połysku w upierzeniu. W locie ma bardziej prostokątne skrzydła, równo szerokie i z szeroką podstawą. W powietrzu silnie i regularnie nimi uderza. W przeciwieństwie do gawrona nie szybuje i nie krąży tak często. Ptak osiąga w locie prędkość do 45 km/h. Mało płochliwy i bardzo szybko przystosowuje się do terenów zurbanizowanych i obecności człowieka. To stosunkowo hałaśliwe ptaki, siedząc na wierzchołkach drzew wydają drażniące krakanie w regularnych odstępach czasu. Osobniki młode mają bardziej brązowawy odcień upierzenia.
Biotop/preferencje pokarmowe
W zależności od występowania wyszczególniono dwa podgatunki; pierwszy - Corvus corone corone - występuje w zachodniej połowie Europy, a drugi - Corvus corone orientalis – w Azji Wschodniej od Jeniseju po Japonię. Jednak toczy się debata na temat różnicy między ptakami we wschodniej Eurazji a ptakami w Europie Zachodniej i wyodrębnieniem ich jako oddzielne gatunki. W Polsce sporadycznie pojawia się głównie w zachodniej części kraju (83%), gniazduje tylko wyjątkowo, lęgi par czarnowronów stwierdzono do roku 2013 trzykrotnie, częściej spotykano lęgi par mieszanych czarnowronów z wroną siwą, odnotowano 612 pojedynczych osobników. Ptaki zamieszkują zadrzewienia śródpolne i skraje lasów, parki i ogrody, przystosowały się do życia w miastach, gdzie często spotyka się na wysypiskach śmieci. Gatunek ten występuje od poziomu morza do około 750 m n p m, w niektórych wysokich górach, takich jak Alpy, można go również spotkać w miejscach powyżej 1000 m, czasem nawet do 2000 m. Zjada praktycznie wszystko, choć woli pokarm zwierzęcy – małe ssaki, ptaki, owady, ryby, dżdżownice. Zjada również padlinę i odpadki ze śmietników, dodatkowo także nasiona i owoce. Podobnie jak inne krukowate zakopuje nadmiar pokarmu a także by dostać się do zawartości orzecha upuszcza go z wysokości na twardą powierzchnię. Czasami kilka osobników atakuje ptaka drapieżnego zmuszając go do upuszczenia niesionej zdobyczy, potrafią także odebrać zdobycz lisowi.
Rozwój osobniczy
Czarnowron jest ptakiem monogamicznym i tworzy pary utrzymujące się przez wiele lat. Mechanizmy formowania się par nie są dobrze poznane. Ptaki nie wykonują rytuałów godowych, pozostając w związku wzmacniają więzi poprzez wzajemne czyszczenie piór
i wspólne loty. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, przystępuje do składania jaj od końca marca do początku maja. Duże gniazdo jest zwykle budowane na wysokim drzewie, a także na klifach, starych budynkach i słupach. Czasami może zakładać gniazda na ziemi. Zdarza się, że budowanych jest kilka gniazd, z których tylko jedno zostaje ostatecznie zasiedlone.
W budowie uczestniczą oba ptaki, przy czym to samiec dostarcza budulec a samica buduje gniazdo. Budowa trwa 8-10 dni, ale może potrwać do 17 dni. Na wczesnych etapach budowy gniazda dochodzi do rabowania materiałów przez sąsiadów. Gniazdo zbudowane jest
z patyków, gałązek, wylepione gliną, a wyściełane włosiem, trawami i innymi roślinami, zwykle jest ponownie używane w kolejnych latach. Gniazdo ma średnicę od 30 do 70 cm, wysokość 20-40 cm, głębokość około 10 cm. Samica składa 4-6 niebiesko-zielonych, brązowo plamkowanych jaj o wymiarach 43x31 mm. Wysiadywanie jaj trwa 18–21 dni i zajmuje się nim tylko samica, samiec w tym czasie dostarcza jej pożywienie. Pisklęta są nagie, z różową skórą, która z wiekiem szarzeje. Po wykluciu są ślepe, potem mają niebiesko-szare oczy. Wnętrze dzioba jasnoróżowe co sprzyja stymulacji karmienia przez rodziców. Po pewnym czasie, gdy pisklęta podrosną, samica również zaczyna przynosić im pożywienie. Początkowo dostają owady i ich larwy, a później myszy, pisklęta innych ptaków i młode małe ssaki. Pisklęta opuszczają gniazdo po 28–35 dniach, są jeszcze przez pewien czas karmione przez rodziców. Nierzadko zdarza się, że potomstwo z poprzednich lat nie tworzy par lecz pozostaje w pobliżu i pomaga w wychowywaniu nowych piskląt. W czasie lęgów ptaki przejawiają zachowania terytorialne, ale przez pozostałą część roku często przebywają w stadach do 100 osobników. Gdy pierwszy lęg ulegnie zniszczeniu ptaki przystępują do ponownych lęgów, samica może zatem złożyć do 21 jaj w tym samym sezonie. Samiec którego samica zginie często zachowuje swoje terytorium, i kojarzy się z nową partnerką. Natomiast gdy zginie samiec, samica poszukuje partnera na nowym terytorium. Straty gniazd wynoszą od 40 do 93%, w zależności od roku i regionu, przy czym zwykle najbardziej dotkają ptaki gnieżdżące się na obrzeżach lasów. Sukces lęgowy - liczba wyklutych jaj z liczby jaj z zarodkami wynosi 60%, przy czym pierwszymi czynnikami niepowodzenia są, grabież jaj przez inne krukowate (sroka, kruk, sójka) i ingerencja człowieka. Średnia liczba piskląt waha się od 1,1 do 1,7 na gniazdo w zależności od lokalizacji i roku. Czarnowron może krzyżować się z wroną siwą, dając płodne potomstwo. Ptaki osiągają dojrzałość płciową w wieku 3 lat. Najwyższy odnotowany wiek dzikiego osobnika to 19 lat i 2 miesiące.
Status gatunku
Na terenie Polski czarnowron jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Populację tego gatunku w Europie szacuje się na 5,5–17 mln par lęgowych, światową na 204 miliony osobników, tym samym uznano go za gatunek niezagrożony. Czarnowron to bardzo inteligentny ptak, umie rozróżniać liczby w zakresie do 30 przy czym ich zdolność rozróżniania maleje wraz ze wzrostem liczby. Ma dobrą pamięć, rozróżnia twarze ludzi i inne zwierzęta, zdarzają się przypadki uczenia się słów, może łatwo naśladować inne głosy. Potrafi używać, a w niektórych przypadkach tworzyć narzędzia. Polowanie jest nadal jedną z głównych przyczyn śmiertelności i osłabienia populacji. Konsolidacja gruntów doprowadziła do utraty siedlisk na niektórych obszarach Europy, a także do narażenia na pestycydy i metale ciężkie.
Przygotował: Jan Ławicki
Źródła
Ptaki Polski tom 1 i 2 - Andrzej G. Kruszewicz - Multico Oficyna Wydawnicza 2010
Ptaki Polski - Dominik Marchowski - Wydawnictwo SBM Sp.z.o.o 2015
Przewodnik Collinsa Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego - Lars Svenson - Multico Oficyna Wydawnicza
Rzadkie Ptaki Polski – Tadeusz Stawarczyk, Tomasz Cofta, Zbigniew Kajzer, Jan Lontkowski, Arkadiusz Sikora – Agencja Reklamowo – Wydawnicza Studio B&W Wojciech Janecki 2017
Internet: Avibase, HBW Alive, Wikipedia
pasjonatów i miłośników o różnorodnym doświadczeniu i osiągnięciach.