Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Dzięcioł trójpalczasty (Picoides tridactylus)
Systematyka
rząd: dzięciołowe (Piciformes)
rodzina: dzięciołowate (Picidae)
gatunek: Dzięcioł trójpalczasty (Picoides tridactylus)
Charakterystyka/ morfologia
Ptak wielkości dzięcioła dużego, ale znacznie ciemniej ubarwiony i jako jedyny nasz dzięcioł ma trzy, a nie cztery palce – dwa skierowane do przodu i jeden do tyłu. Na głowie trzy czarne pasy, samiec ma żółtą czapeczkę, a samica białą, czarno kreskowaną. Pierś plamkowana, a boki brzucha pręgowane. Ma dwa czarne pasy na policzkach. Na grzbiecie od czarnej potylicy do kupra biegnie białawy pas z nielicznymi plamkami. Spód ciała biały z ciemnymi prążkami. Skrzydła i ogon mają kolor czarny z białymi kropkami. Osobniki młode są ubarwione podobnie do samicy, ale nieco bardziej szarobrązowe. Dzięcioły trójpalczaste odzywają się bardzo rzadko, w porównaniu z innymi gatunkami tej rodziny. Gdy są zaniepokojone wydają miękkie "kjok". Bębnienie wykonują w postaci długiej serii trwającej 1,5 s równomiernie oddzielonych od siebie uderzeń, które przypominają wystrzały z karabinu maszynowego. Przypomina trochę bębnienie dzięcioła dużego, ale jest cichsze i słabsze. Długość ciała tego ptaka wynosi 21-24 cm, rozpiętość skrzydeł 32-38 cm, a masa ciała 65-70 g samce i 55-65 g samice.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Zamieszkuje rozległe bory z domieszką lub przewagą świerków, głównie bory naturalne i pierwotne.Bardzo istotne dla niego są martwe drzewa, w których zakłada gniazda. Najczęściej są to świerki lub jodły, sporadycznie olchy, ale w zawsze w pobliżu wspomnianych iglaków. W Polsce spotkać go może też w łęgach, olsach i grądach jeśli rosną tam świerki. Górski podgatunek zasiedla lasy świerkowo-jodłowa (czasem też modrzewiowe) na wysokości od 650 do 1900 m. Zagęszczenie tych ptaków jest bardzo niskie - 1 para na 1 km2. Wynika to z zagęszczenia odpowiednio spróchniałych świerków. Para potrzebuje do życia aż 100 - 400 ha starodrzewu, gdzie dominuje świerk zainfekowany kornikami. Widywany też na pogorzeliskach i obszarach podmokłych. Dzięcioły trójpalczaste żerują zwykle w dolnej połowie pnia odłupując płatki kory bez wykuwania w niej głębokich otworów. W przypadku masowych pojawów szkodników leśnych w konkretnych latach, te zwykle prowadzące samotny tryb życia dzięcioły, gromadzą się licznie w miejscach koncentrowania się łatwo dostępnego pokarm. Oszacowano, że może zjeść 670 000 korników rocznie (2600 larw dziennie). Korniki są głównym pokarmem w sezonie poza lęgowym. Oprócz tego wyjada kózkowate, ryjkowcowate, błonkówki i pająki. Wypija też soki roślinne - okorowuje drzewo, robi parę rzędów dziurek w korze. Zimą dietę uzupełnia nasionami. Dzięcioł ten jest ptakiem osiadłym. Nie odbywa znacznych wędrówek z wyjątkiem ostrych zim, kiedy przelatuje na południowe krańce swojego występowania.
Rozwój osobniczy
Gniazdo zakłada w samodzielnie w wykutej dziupli, na wysokości 1–10 metrów nad ziemią w spróchniałym, martwym drewnie świerku o pierśnicy ponad 30 cm w 80% i olchy. Średnica otworu dziupli ok. 4– 6 cm. Głębokość dziupli 20-30 cm. Gniazdo wysłane jest próchnem. W okresie godowym wydaje ciche dźwięki: grek-grek. Bębni dość powolnie. Okres lęgowy przypada na maj i czerwiec. Wyprowadza jeden lęg w roku, 3–5 jaj składanych w pierwszej połowie maja w odstępach jednodniowych. Skorupa biała, gładka z połyskiem, lekko przezroczysta. Ten gatunek dzięcioła, spośród wszystkich, najpóźniej wyprowadza lęgi. Jaja wysiadują obydwoje rodzice przez okres 15 dni i wspólnie opiekują się potomstwem. Pisklęta opuszczają dziuplę po ok. 21-25 dniach (w drugiej połowie czerwca), ale gdy wylecą z niej jeszcze przez ponad miesiąc są dokarmiane przez rodziców. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 1 roku.
Status gatunku
Podlega ścisłej ochronie gatunkowej , wymieniony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako narażony na wyginięcie, i w Dyrektywie ptasiej, zagrożony utratą siedlisk poprzez usuwanie martwych i obumierających świerków. W Polsce nieliczny nieliczny ptak lęgowy, ok. 200 par
Przygotowała: Wanda Kula
pasjonatów i miłośników o różnorodnym doświadczeniu i osiągnięciach.